Συνέντευξη στο “ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ”

Η κυβέρνηση άνοιξε το τζίνι του κοινωνικού συντηρητισμού.

Ηγεμονικό μπλοκ με πυρήνα τον ΣΥΡΙΖΑ

Δεν κράτησε πολύ η «περίοδος ανοχής» προς τη νέα κυβέρνηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιστρέφει στο σκηνικό πόλωσης αν κρίνουμε από την πολιτική αντιπαράθεση που εκτυλίχθηκε τις προηγούμενες ημέρες στην Βουλή…

Θα πρέπει να ψάξετε αλλού για να βρείτε τον υπαίτιο της πόλωσης. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας μέσα σε έναν μήνα έχει απελευθερώσει το τζίνι του κοινωνικού συντηρητισμού, του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού και του κομματικού εναγκαλισμού του κράτους. Μόλις προχτές ζήσαμε στη Βουλή μία πρωτοφανή -και ως προς τη μεθοδολογία και ως προς την ουσία- εικόνα: η κυβέρνηση, τελευταία στιγμή, κατέθεσε μία τροπολογία που ικανοποιεί τις πιο κρυφές επιθυμίες του ΣΕΒ, καταργώντας τη ρύθμιση για την αιτιολόγηση των απολύσεων και την προστασία των εργαζομένων στις εργολαβίες. Η σπουδή της ΝΔ να νομοθετεί μνημονιακού τύπου μέτρα στην εποχή που η χώρα έχει βγει από τα μνημόνια, υπογραμμίζει την προσήλωσή της στις πολιτικές της λιτότητας για τους πολλούς και της μεροληψίας υπέρ των ισχυρών.

Τελικά ποιο μοντέλο αντιπολίτευσης θα ακολουθήσετε;

Είπαμε εξαρχής ότι θα ασκήσουμε υπεύθυνη, προγραμματικά τεκμηριωμένη, αλλά και μαχητική αντιπολίτευση. Όταν η κυβέρνηση φέρνει μέτρα που ανακουφίζουν την κοινωνική πλειοψηφία, θα τα στηρίζουμε, όπως κάναμε με τη μείωση του ΕΝΦΙΑ, ένα μέτρο δρομολογημένο άλλωστε από τη δική μας κυβέρνηση. Κάθε απόπειρα όμως της ΝΔ να πλήξει τα συμφέροντα των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων, να συρρικνώσει κοινωνικά και δημοκρατικά δικαιώματα, θα μας βρει κάθετα απέναντί της.

Πάντως το επιχείρημα του κ. Τσίπρα ότι το επιτελικό κράτος που νομοθέτησε η ΝΔ θα το ζήλευαν ακόμα και οι κυβερνήσεις Όρμπαν και Μπολσονάρο, ακούγεται ακραίο. Βοηθάει αυτό τον πολιτικό διάλογο;

Θα σας αντιστρέψω το ερώτημα. Ποιες πιστεύετε ότι θα ήταν οι αντιδράσεις, όχι μόνο από τη ΝΔ αλλά και πολλών ΜΜΕ, αν η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωνε τόσες εξουσίες στο πρωθυπουργικό γραφείο σε σημείο να εγείρεται πολιτειακό ζήτημα – έχουμε προεδρευόμενη δημοκρατία, όχι προεδρική – και ο Αλέξης Τσίπρας έπαιρνε υπό τον έλεγχό του την ΕΡΤ, το ΑΠΕ και την ΕΥΠ; Θα μας κατηγορούσαν – και δικαίως – για αυταρχισμό και υπονόμευση της δημοκρατίας. Τώρα, σιωπή.

Γιατί σας βρίσκει τόσο κάθετα αντίθετους το νέο μοντέλο διακυβέρνησης που εισάγει η ΝΔ; Δεν έχει δικαίωμα να δοκιμαστεί στην πράξη;

Αν ήταν κάτι το νέο, ναι προφανώς θα είχε την ανοχή μας. Δυστυχώς όμως για τη χώρα, δεν υπάρχει τίποτα το ανακαινιστικό στο μοντέλο διακυβέρνησης της ΝΔ. Και αυτό δεν συγκαλύπτεται από επικοινωνιακά πυροτεχνήματα. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια νομοθετική πρωτοβουλία που αντί να απλοποιεί τις δομές διακυβέρνησης, προσθέτει νέες και μεταφέρει αρμοδιότητες με τρόπο που θα εντείνει χρόνια προβλήματα. Αντί για την αποκομματικοποίηση και την ανεξαρτησία της δημόσιας διοίκησης θεσμοθετεί την ολική επαναφορά του κομματικού κράτους. Με τη συγκρότηση της Προεδρίας της Κυβέρνησης δημιουργεί ένα γραφειοκρατικό τέρας, ενώ αντί για σύγχρονες δομές συντονισμού και ελέγχου του κυβερνητικού έργου, εισάγει την ενός ανδρός αρχή: αυτή του πρωθυπουργού.

Ο αντίλογος στην κριτική που ασκείτε είναι ότι ως κυβέρνηση επιχειρήσατε να χτίσετε το δικό σας κομματικό κράτος με ημετέρους σε θέσεις – κλειδιά της δημόσιας διοίκησης, ανεξάρτητων αρχών κλπ. Πώς το σχολιάζετε;

Θυμάστε εκείνη την παροιμία με τον κεφάλα γάιδαρο και τον πετεινό; Πότε αλήθεια έχτισε ο ΣΥΡΙΖΑ το δικό του κομματικό κράτος; Όταν σε συμφωνία με τους θεσμούς θεσπίσαμε μια αντικειμενική διαδικασία επιλογής των γενικών γραμματέων μέσω ΑΣΕΠ; Όταν μειώσαμε τους μετακλητούς υπαλλήλους; Όταν διατηρήσαμε στην ηγεσία της ΕΛΑΣ τον άνθρωπο που είχε επιλέξει η κυβέρνηση Σαμαρά ή όταν επιλέξαμε ως διάδοχό του τον κύριο Τσουβάλα, ο οποίος προφανώς είναι τόσο ακραιφνής υποστηρικτής του ΣΥΡΙΖΑ ώστε ο κ. Μητσοτάκης τον τοποθέτησε πριν λίγες μέρες Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Τάξης;

Ας δούμε τώρα τι κάνει η ΝΔ. Σε λίγες μόλις βδομάδες προχώρησε στην κατάργηση του Μητρώου Επιτελικών Στελεχών και την επιλογή γενικών γραμματέων με αυστηρά κομματικά κριτήρια, στη «μείωση» των μετακλητών υπαλλήλων μέσω της… αύξησής τους και σε σαρωτικές αλλαγές στην ηγεσία της ΕΛΑΣ. Και τώρα ετοιμάζει αναδρομικό ασυμβίβαστο για να ξηλώσει την πρόεδρο της Επιτροπής Ανταγωνισμού, παραβιάζοντας κατάφορα το Σύνταγμα και την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Νομίζω ότι είναι σαφές ποιος σεβάστηκε την ανεξαρτησία της διοίκησης και των θεσμών και ποιος την καταστρατηγεί προκλητικά.

Επιτίθεστε στην κυβέρνηση για την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου. Όμως η μη αντιμετώπιση της ανομίας επί των ημερών σας δεν ευθύνεται για την διάσταση που έλαβε το φαινόμενο;

Νομίζω εδώ βρισκόμαστε στον πυρήνα του προβλήματος. Η κυβέρνηση επιλέγει να εμφανίζει τα πανεπιστήμια ως ορμητήρια ανομίας και υποβαθμίζει το σοβαρό έργο που επιτελούν. Την ίδια στιγμή, συγκαλύπτει μία απλή αλήθεια: ότι η αστυνομία μπορεί -με το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο- να επεμβαίνει αυτόκλητα σε περίπτωση τέλεσης κακουργημάτων. Η κατάργηση του ασύλου δεν θα περιορίσει τα υπαρκτά προβλήματα παραβατικότητας. Και η απόδειξη έρχεται από την περίοδο 2011-2015: ο νόμος Διαμαντοπούλου είχε καταργήσει το άσυλο, αλλά αυτό δεν έφερε μείωση των παραβατικών συμπεριφορών. Το αντίθετο. Η εμμονή λοιπόν της ΝΔ με το άσυλο προδίδει το λαϊκιστικό υπόστρωμα της πολιτικής της: οι λαϊκιστές ανάγουν σύνθετα κοινωνικά προβλήματα σε δήθεν εύκολες και απλοϊκές λύσεις για να διεγείρουν τα συντηρητικά αντανακλαστικά της κοινωνίας.

Στον ΣΥΡΙΖΑ πότε θα κάνετε έναν πλήρη απολογισμό για τα πεπραγμένα της διακυβέρνησής σας;

Ο καλύτερος απολογισμός για το χτες, είναι αυτός που τροφοδοτεί τη συζήτηση για την επόμενη μέρα. Και αυτή είναι η συζήτηση που ήδη διεξάγεται στον ΣΥΡΙΖΑ και θα προετοιμάσει το έδαφος για το προγραμματισμένο συνέδριό του.

Μιλάτε για την ανάγκη μετεξέλιξης του ΣΥΡΙΖΑ. Προς τα πού πιστεύετε ότι πρέπει να προσανατολιστεί: προς τα κεντροαριστερά, προς την αριστερή σοσιαλδημοκρατία, προς ένα ευρύ λαϊκό – προοδευτικό μέτωπο;

Δεν νομίζω ότι οι σχηματικές αυτές αποτυπώσεις ανταποκρίνονται στο βασικό με το οποίο βρισκόμαστε αντιμέτωποι: τη διάθεση χιλιάδων πολιτών να συνομιλήσουν και να συμβάλλουν στην υπόθεσή μας. Πρόκειται για πολίτες με ποικίλες ιδεολογικοπολιτικές καταβολές. Η πρόκληση λοιπόν είναι η ευρεία αυτή κοινωνική επιρροή να  συγκροτηθεί σε μια πλειοψηφική και κοινωνικά ριζωμένη συμμαχία, ένα ηγεμονικό μπλοκ αν θέλετε, ικανό όχι μόνο να προστατεύσει τις κατακτήσεις της προηγούμενης περιόδου, αλλά και να διεκδικήσει τον μετασχηματισμό της κοινωνίας σε προοδευτική κατεύθυνση. Στον πυρήνα αυτής της συμμαχίας δεν μπορεί παρά να είναι ένα ζωντανό και μαζικό κόμμα της Αριστεράς του 21ου αιώνα.

Θα υπάρξει εκλογή του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ από την βάση;

Ας μην προτρέχουμε. Αυτή τη στιγμή προτεραιότητα έχει η σύνδεση της κοινωνικής δυναμικής τους κόμματός μας με την οργανωτική του ανασυγκρότηση. Το άνοιγμα του ΣΥΡΙΖΑ, σε όλους εκείνους που μας στήριξαν στις μάχες των τελευταίων ετών και αναγνωρίζουν -ανεξάρτητα από πιθανές επιμέρους ενστάσεις- στον ΣΥΡΙΖΑ τη δύναμη εκείνη που μπορεί να φέρει ριζικές μεταβολές στην καθημερινότητα των πολιτών υπέρ των συμφερόντων των πολλών.

Πώς κρίνετε την τοποθέτηση της Γιάννας Αγγελοπούλου ως επικεφαλής της Επιτροπής για τα 200 χρόνια από το 1821;

Δεν θα εστιάσω στα πρόσωπα, αλλά δεν μπορώ παρά να σχολιάσω τα καθήκοντα της Επιτροπής η οποία ούτε λίγο, ούτε πολύ, έχει ως στόχο την «ανάπτυξη του εθνικού αφηγήματος της Ελλάδας με σκοπό την δημιουργία ενιαίας εικόνας και ταυτότητας της χώρας και των φορέων του ελληνικού κράτους». Αυτό μου φαίνεται ιδιαίτερα ανησυχητικό καθώς παραπέμπει σε άλλες εποχές και καθεστώτα. Καθήκον μιας σύγχρονης δημοκρατικής πολιτείας δεν είναι να επιβάλει μία ενιαία εθνική αφήγηση, αλλά να ενθαρρύνει τη δημόσια συζήτηση και την ιστορική έρευνα. Η επέτειος του 1821 είναι εξαιρετικά σημαντική για να την μετατρέψουμε σε μια απλοϊκή σχολική γιορτή με προϋπολογισμό που παραπέμπει στους φαραωνικούς Ολυμπιακούς Αγώνες. Στόχος μας πρέπει να είναι η επέτειος των διακοσίων ετών από το ιδρυτικό συμβάν της νεότερης Ελλάδας να συμβάλει στην εθνική μας αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση.